Is een tosti ongezonder dan een dubbele boterham met ham en kaas?

Een dubbele boterham met ham en kaas: veel mensen vinden hem toch net even wat smakelijker als hij in het tosti-ijzer of in de pan heeft gelegen. Maar we denken daarmee ook vaak dat het ongezonder wordt. Is dat ook zo?
Doe je je dubbele boterham in het tosti-ijzer, dan volgt er een reeks biochemische reacties. “Terwijl het brood wordt verhit, verdampt het vocht en begint het oppervlak van het brood bruin te kleuren. Het resultaat is knapperig brood met een kenmerkende geur en smaak”, vertelt diëtist Desiré van der Kruk. Het effect hiervan op de hoeveelheid voedingsstoffen en calorieën is volgens haar “verwaarloosbaar”. Het maakt daarom niet uit of je een tosti of een gewone boterham eet.

Volgens Van der Kruk is het mogelijk zelfs gunstig voor je bloedsuiker als je je dubbele boterham omtovert tot tosti. “Onderzoek laat zien dat het toasten van brood zorgt voor een lagere glycemische index. Suikers worden dan langzamer opgenomen in je bloed. In dit onderzoek werd witbrood gebruikt. Het is onduidelijk of dit effect ook geldt voor volkorenbrood.”

Calorieën tosti
Hoeveel calorieën zitten er eigenlijk in zo’n tosti? Een klassieke tosti van twee witte boterhammen, wat margarine, een plakje ham en kaas bevat volgens de Nederlandse voedingswaardetabel 239 calorieën. “Maar als je deze producten los van elkaar bekijkt, kom je uit op 338 calorieën. Dat is dus best een groot verschil”, zegt Isabelle Groenstege, voedingsdeskundige en onder andere gespecialiseerd in voedselverwarring.

Gesmolten chocolade lijkt ook veel machtiger dan een gewone reep chocolade, terwijl de hoeveelheid calorieën gelijk blijft.
Desiré van der Kruk, diëtist
Het verschil komt volgens haar mogelijk doordat er bij de tosti uit wordt gegaan van een tostibrood. Dit is doorgaans kleiner dan een ‘normaal’ brood uit de supermarkt of van de bakker. “Voor een tosti wordt 95 gram gerekend, maar die losse producten bij elkaar opgeteld wegen 124 gram. Thuis gebruik je vaker normaal brood; daarom zou ik die 338 calorieën aanhouden”

“Als je kaas verhit, komen vetdruppeltjes naar de oppervlakte, waardoor het vetter lijkt”, legt Van der Kruk uit. “Maar dat vet zit ook al in de kaas als het koud is. Mensen krijgen een andere perceptie van warm en romig eten. Gesmolten chocolade lijkt ook veel machtiger dan een gewone reep chocolade, terwijl de hoeveelheid calorieën gelijk blijft.”

Een tosti is een leuk, speels product in je mond. Het is warm, knapperig, heeft een smeuïge kaas en het droge van de tosti.
Isabelle Groenstege, voedingsdeskundige
Groenstege benadrukt dat de kaas die we voor tosti gebruiken (48+) voor veel mensen niet de beste keuze is. “Vanwege de hoeveelheid calorieën en vetten wordt aanbevolen om voor 20+- of 30+-kaas te kiezen. Mozzarella is ook een gezonder alternatief.”

Waarom is een tosti vaak geen gezonde keuze?
Hoewel de calorieën en voedingswaarden van een dubbele boterham en een tosti gelijk zijn, eten we er van een tosti vaak wel meer. “Een tosti is een leuk, speels product in je mond. Het is warm, knapperig, heeft een smeuïge kaas en het droge van de tosti”, zegt Groenstege. “Zo’n complex smaakprofiel maakt dat we er vaak meer van eten, omdat we er minder snel verveeld door raken. De geur werkt daar ook aan mee.”

“Bij een tosti eten we vaak een sausje. Rode sauzen bevatten vrij veel suikers en witte sauzen bevatten vooral meer vetten en calorieën. Het draagt dus niet bij aan een gezonde invulling van je voedingspatroon, maar het is wel lekker.”

Zo maak je je tosti gezonder
Ook de margarine kan volgens Groenstege een verschil in calorieën maken. “Vaak smeren mensen wat margarine op het brood zelf en dan doen ze dat ook nog in de pan. Op die manier krijg je meer vetten binnen dan bij de dubbele boterham. Een tosti-ijzer vetten we daarentegen vaak niet in. Als je dan ook geen boter op het brood smeert, krijg je juist weer minder calorieën en vet binnen ten opzichte van die dubbele boterham.”

“Je kunt je tosti gezonder maken door de ham te vervangen door tomaat en 30+-kaas te gebruiken”, tipt Groenstege. “En als je volkoren brood kiest, krijg je ook nog eens meer vezels binnen. Op internet staan ook genoeg recepten voor gezondere en duurzamere tostivarianten.”

Hoe gezond een maaltijd is, hangt uiteindelijk af van de rest van je eetpatroon, concludeert Van der Kruk. “Een tosti bakken in roomboter hoeft dus niet ongezond te zijn. Heb je een gezond evenwichtig dieet met veel groenten, fruit, noten, peulvruchten en andere producten uit de Schijf van Vijf, dan zou ik vooral genieten van een pantosti met een dikke klodder ketchup.”